Tarımsal üretim sonucunda biçilmiş olan tahılların toprakta kalan kök ve sap artıklarına Anız adı verilmektedir.
Ekonomik olarak değerlendirilemeyen bu artıklar tarlada önemli sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu anızların büyük kısmı işleme ile toprağa karıştırılmakta veya yasak olmasına rağmen yakılmaktadır.
Hububat hasadından sonra, kısa sürede toprak hazırlığını tamamlamak, toprak işlemede kolaylık sağlamak, hastalık ve zararlılarla mücadele edilmesi, yabancı ot kontrolü, bitki artıklarını en ucuz maliyetle ortadan kaldırmak, hasat sonrası artıkların ekonomik bir değer taşımadığı düşünceleri ile çoğu zaman bir alışkanlık haline geldiği için yasak olduğu halde, anız yakma olaylarıyla karşılaşılmaktadır.
Küresel ısınmanın gündemde olduğu, Kuraklık ve sıcakların mevsim normallerinin üzerinde seyrettiği bugünlerde, anız yakmayı çok tehlikeli bir hale getirmektedir. Modern tarım tekniğinde anızı yakmak son derece yanlış bir yöntemdir. Yakma sonucu karşılaşılan zararların çoğunu telafi etmek mümkün değildir.
Esasen anız yakmaya çiftçileri sevk eden nedenleri ortadan kaldırmak gerekir. Özellikle buğday hasadında anız yüksekliği standardın üzerinde bırakıldığından, çiftçiler toprak işlemede zorlandıklarından işin kolayına kaçarak anız yakmayı tercih etmektedir.
Anızın yakılmasına bağlı olarak, toprağın organik maddesinin yok olduğu ve toprağın önemli biyolojik, fiziksel ve kimyasal özelliklerinin zarar gördüğü bir gerçektir.
Anız yangınlarında 0-5 santimetre derinlikte 250 santigrat dereceye ulaşan sıcaklıklar meydana gelir ve verimlilik için en önemli unsurlardan biri olan organik madde yok olur. Bir diğer husus ise; anız yangınları nedeniyle komşu tarlaların ürünleri ve ormanlar tahrip olabilmekte, doğrudan ve dolaylı etkileriyle toprakla birlikte birçok canlı önemli derecede zarar görmektedir. Doğal dengeyi bozan anız yakma birçok canlının beslenme, barınma ve korunma ortamını da yok eder.
Verimliliği düşen topraktan daha iyi ürün almak isteyen üreticilerimiz, daha fazla toprak işleme ve kimyasal kullanma yollarına başvuruyor. Dolayısıyla hem ekonomik hem de çevreyle ilgili sorunlar ortaya çıkıyor. Her yanlış uygulama gibi anız yakma ile de geri dönüşümü mümkün olmayan kayıplar birikmeye başlar. Zamanla bu birikimler toprak verimliliğini önemli derecede etkiler ve toprak çoraklaşarak tarım yapılması mümkün olmayan bir materyale dönüşür.
Anız yakma toprağın yapısını iyileştiren ve su tutma kapasitesini artıran organik maddelerin de yok olmasına yol açmaktadır.
Anız yakmakla doğan zararları şu şekilde sıralayabiliriz:
1-Anızın yakılması ile topraktaki organik madde yakılarak yok edilmektedir. Bu durum toprakları daha verimsiz ve erozyona daha hassas duruma getirmektedir.
2-Sap ve Anızların Yakılması ile bitki büyümesini teşvik eden karbon(C) ve azotun(N) kaybı da artmaktadır. Mesela bir dönüm arazide 300 kg. sap yandığında 1,5 kg. Saf azot kaybı meydana gelmektedir. Bu miktar ise ancak 7 kg. şeker gübresi dediğimiz Amonyum sülfatı araziye vererek yeniden kazanılabilir.
3-Anız yakmanın diğer bir zararı toprak yüzeyinde bulunan küçük canlıları öldürmesidir. Oysa toprakta bulunup gözle görülmeyen bu canlıların faaliyetleri sonucunda organik madde parçalanır, ayrışır ve humus denilen şekle dönüşür. Yapılan araştırmalarda; anız yakma ile küçük canlıların mikro organizmaların % 70 inin zarar gördüğü bunun da verimi düşürdüğü ortaya konulmuştur.
4- Anız yakımı ile ilk yılda kök çürüklüğü hastalığında azalma olduğu ancak ikinci yıl bu hastalığın daha da arttığı görülmüştür.
5-Anızların yakılmasının en önemli zararlarından birisi de, toprağı su ve rüzgâr erozyonuna da hassas bir duruma getirmesidir. Çünkü anız yağışların şiddetle toprağa düşmesini engeller; yüzey akış hızını azaltır, toprağa sızmasını sağlar. Böylece erozyonu önler.
6-Anızların yakılmasıyla hayvan yemi olarak kullanılmasından başka, birçok yararı olan ve son zamanlarda ithalatı bile gündeme gelen sap-saman yok edilmektedir.
7-Anız yangınları sırasında havanın kirlenmesi yanında, yükselen dumanlar zaman zaman karayollarında görüşü azaltmakta, bu durumda trafik kazalarıyla can ve mal kaybına neden olmaktadır.
8-Anız yangınları komşu tarlalardaki hasat edilmemiş ürünlere, traktörlere, meyve bahçelerine, bunların etrafındaki çitlere, telefon direklerine, civardaki yerleşim yerlerine ve özellikle ormanlara, koruluk ve ağaçlık bölgelere telafisi mümkün olmayan zararlar vermektedir.
9-Anız yakımı doğal dengeyi de bozmaktadır. Yangınlar sırasında arazide yaşayan pek çok yaban hayvanı(kuş, tavşan, tilki, çakal, yılan vs.) yuvalarını terk etmekte veya ölmektedirler.
Anız yakma ormanlar için büyük tehlikedir. Orman alanlarına sıçrayarak büyük zarar veren anız yangınları, sıçradığı doğal mera ve ormanlık arazilerin yüzeyindeki bitki tohumları ve köklerini yakarak büyük kayıplara neden olur. Anız yangınları arazilerde yılan gibi zararlıları yiyen canlıların, uğur böceği gibi birçok faydalı böceğin yok olmasına yol açar. Kontrolden çıkan anız yangınları, köy, kasaba ve şehirlerdeki yerleşim yerlerini olumsuz etkiler.
Tarımsal araziler içinde bulunan enerji iletişim ve haberleşme hatlarını taşıyan direklerin yanarak zarar görmesine neden olur.
Anız yangınları toprak yüzeyinde yüksek yakıcı sıcaklık oluşturarak toprağın içinde mikrobiyolojik canlıların azalmasına ve doğal dengenin bozulmasına neden olur. Çıkan anız yangınları, tarla yüzeyini bitki örtüsüz çıplak bırakarak su ve rüzgar erozyonuna hassas hale getirir. Anız yangınları ile toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri bozulur, verimliliği önemli oranda azalır. Anız yangınları konusunda yapılan araştırmalar, en fazla toprak kayıplarının anız yakılan tarlalarda olduğunu göstermiştir.
Anız yangınlarına engel olmak amacıyla; biçerdöverle hububat hasadı, toprak yüzeyine yakın yapılmalıdır, böylece kalan sap miktarı az olacağı için çürümesi ve mikroorganizmalar tarafından parçalanması daha kolay olacaktır. Hububat hasadı yapıldıktan sonra biçerdöverin arkasında bıraktığı sap samandan oluşan namlular balya makinesi ile balyalanarak hayvan yemi olarak veya ahırlarda altlık olarak kullanılabilir veya sanayide kâğıt ve karton yapımında kullanılabilir. Namlu denilen bu sap ve saman tarladan uzaklaştırıldıktan sonra geriye kalan anız sap parçalayıcı makineler ile parçalanarak toprağa karıştırılmalıdır. Bu şekilde bir toprak işleme ile anızın toprağa karıştırılması toprağa birçok fayda sağlar ve anız yakmanın doğuracağı zararlar da önlenir. Toprak işlemesiz tarım yapılarak tohum doğrudan anıza ekilebilir.
Her yıl birçok doğal afetlere neden olan anızların yakılmasının çevreye ve ekonomimize verdiği zararların mutlaka kitle iletişim araçları yoluyla bilgilendirme yapılması; okullarda ve camilerde de halkımıza uyarıcı açıklamaların yapılması için ciddi bir seferberlik etkinliği gerekmektedir.
Ayrıca Çevre Kanunu kapsamında, anız yakanlara idari para cezası verilmektedir. Ayrıca anız yakma fiilinin orman ve sulak alanlara bitişik yerler ile meskûn mahallerde işlenmesi durumunda ise bu ceza beş kat arttırılmaktadır.
Değerli Çiftçilerimize bol ve bereketli hasat sezonu temenni ederim.
