Haber/Feyzanur Kaya
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 2024 yılı ve Aralık ayına ilişkin üretici ve market fiyatları ile girdi fiyatlarında yaşanan değişimleri görüntülü basın açıklamasıyla değerlendirdi. Bayraktar, üretici ile market arasındaki fiyat farklılıklarının ülke genelinde Ziraat Odaları aracılığıyla elde edilen veriler doğrultusunda incelendiğini belirtti.
2024 Yılı Genel Değerlendirme
2024 yılında markette takip edilen 41 ürünün 40’ında fiyat artışı görülürken, yalnızca bir üründe fiyat azalışı yaşandı. Fiyatı en fazla artan ürün markette beyaz lahana, üreticide ise mandalina oldu. Fiyatı en fazla düşen ürün ise hem markette hem de üreticide patates olarak belirlendi.
Market Fiyatları:
-En Fazla Artan Ürün: Beyaz lahana (%179,1)
-Diğer Artışlar: Mandalina (%135), patlıcan ve pırasa (%115,2), limon (%98,5)
-En Fazla Düşen Ürün: Patates (%16)
-Üretici Fiyatları:
-En Fazla Artan Ürün: Mandalina (%276,5)
-Diğer Artışlar: Karnabahar (%270,4), beyaz lahana (%166,2), pırasa (%153)
-En Fazla Düşen Ürün: Patates (%59,8)
Patates üretimindeki %21,1 oranındaki artış, yıllık bazda üretici fiyatlarının düşmesine neden oldu. Zeytinyağı, Antep fıstığı ve kuru kayısıda ise arz artışı fiyatların gerilemesine yol açtı.
Aralık Ayı Üretici-Market Fiyat Farklılıkları
Aralık ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla %312,3 ile limonda görüldü. Limondaki fiyat farkını patates (%300,8), portakal (%270) ve havuç (%237,2) izledi.
Market Fiyatları:
-En Fazla Artan Ürün: Beyaz lahana (%75,6)
-Diğer Artışlar: Patlıcan (%43), yeşil soğan (%30,2), marul (%16,6)
-En Fazla Düşen Ürün: Karnabahar (%35,5)
Üretici Fiyatları
-En Fazla Artan Ürün: Patlıcan (%89,2)
-Diğer Artışlar: Yeşil soğan (%44,5), beyaz lahana (%42,3), karnabahar (%31,6)
-En Fazla Düşen Ürün: Patates (%27,9)
Fiyat Değişimlerinin Nedenleri
Üretici fiyatlarındaki artış, özellikle patlıcan, yeşil soğan ve beyaz lahanada arz düşüşü ve talep artışından kaynaklandı. Kış aylarında sera üretiminde verimin azalması ve doğal afetlerin etkisi, üretim alanlarının daralmasına yol açtı.
Patates, zeytinyağı ve kuru soğanda üreticiler alıcı bulmakta zorlanıyor. Özellikle patates üreticileri, rekoltenin yüksek olması nedeniyle devlet müdahalesi talep ediyor.
Girdi Fiyatlarındaki Değişimler
Aralık ayında ve yıllık bazda girdi fiyatlarında önemli artışlar yaşandı.
Aylık Artışlar
-Amonyum nitrat gübresi (%12,3), ÜRE gübresi (%9,2), DAP gübresi (%2,7)
-Süt yemi (%1,8), besi yemi (%1,6)
Yıllık Artışlar:
-Amonyum sülfat gübresi (%35,2), DAP gübresi (%29), ÜRE gübresi (%28,6)
-Elektrik fiyatları (%30,4), mazot fiyatları (%18)
-Tarım ilaçları (%34,3)
Bayraktar, üreticinin maliyetlerini azaltacak tedbirlerin alınması gerektiğini vurgulayarak, Tarım Kredi ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin doğrudan alım yapması gerektiğini ifade etti.
2024 yılı hem üretici hem de tüketici için zorlu bir yıl oldu. Fiyat dalgalanmalarının kontrol altına alınması ve üreticilerin desteklenmesi için planlı müdahalelerin artırılması gerektiği belirtildi.
