Doğum Sonrası Anne Bakımı
Doğum yapan ineklerin hızla toparlanabilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı temel noktalar vardır:
Plasentanın Atılması: Normalde doğumdan sonraki 6 saat içinde plasenta atılır. Eğer 24 saat içinde hala atılmamışsa, rahim enfeksiyonu riski oluşabilir. Veteriner müdahalesi gerekebilir.
Rahim İltihabı ve Enfeksiyon Kontrolü: Doğumdan sonra kötü kokulu akıntı, iştahsızlık veya ateş gibi belirtiler varsa, rahim enfeksiyonu (metritis) söz konusu olabilir. Bu durum zamanında tedavi edilmezse üreme verimini düşürebilir.
Beslenme ve Su Tüketimi: Doğum yapan ineklerin enerji ihtiyacı artar. Yüksek kaliteli kaba yem ve enerji bakımından zengin rasyonlarla beslenmesi gerekir. Bol ve temiz su sağlanmalıdır.
Süt Ateşi (Hipokalsemi) Kontrolü: Özellikle yüksek verimli ineklerde doğum sonrası kalsiyum düşüklüğü görülebilir. Bu durum inekte halsizlik, ayağa kalkamama gibi belirtilerle kendini gösterir. Önlemek için doğum öncesi ve sonrası kalsiyum takviyesi yapılabilir.
Buzağı Sağlığının İlk 24 Saati
Buzağının doğumdan sonraki ilk saatleri, hayatta kalması ve bağışıklık kazanması açısından kritik bir dönemdir.
İlk Nefes ve Temizlik: Doğumdan hemen sonra buzağının solunum yolları temizlenmeli, ağız ve burundaki mukus uzaklaştırılmalıdır. Gerekirse buzağı başı aşağıya eğilerek sıvıların çıkması sağlanabilir.
Kolostrum (Ağız Sütü) Tüketimi: Buzağının doğar doğmaz bağışıklık kazanması için en önemli şey, ilk 2 saat içinde kaliteli kolostrum almasıdır. İlk 6 saat içinde vücut ağırlığının %10’u kadar kolostrum içmesi sağlanmalıdır.
Vücut Isısı ve Kuruma: Yeni doğan buzağılar üşümeye çok duyarlıdır. Soğuk hava koşullarında, temiz ve kuru bir bezle silinerek kurutulmalı ve rüzgâr almayan bir ortamda tutulmalıdır. Gerekirse ısıtıcı lamba veya buzağı montu kullanılabilir.
Göbek Kordonu Bakımı: Göbek kordonu enfeksiyon kapmaya açıktır. Doğumdan sonra antiseptik (iyotlu solüsyon) ile dezenfekte edilmelidir.
İlk Haftalarda Buzağı Bakımı
İlk 3 Gün Kolostrum Beslemesi: Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için ilk 3 gün boyunca kolostrum verilmeye devam edilmelidir.
Hijyen ve Barınak Koşulları: Buzağıların bulunduğu alan kuru, temiz ve iyi havalandırılmış olmalıdır. Soğuk havalarda altlık olarak bolca saman kullanılmalı ve sık sık değiştirilmelidir.
İshal ve Solunum Hastalıklarına Dikkat: Buzağılarda en sık görülen hastalıklar ishal ve solunum yolu enfeksiyonlarıdır. İshal genellikle kirli su ve kötü hijyen nedeniyle oluşur. Solunum yolu hastalıkları ise kötü havalandırma ve ani ısı değişimleriyle tetiklenebilir. Aşı programlarına uyulmalı, veteriner kontrolünde uygun beslenme ve bakım sağlanmalıdır.
Sütten Kesim Öncesi Geçiş Dönemi: Buzağılar yaklaşık 8-10 haftalıkken sütten kesilmeye başlanır. Bu süreçte kaliteli buzağı başlangıç yemi ve temiz su ile desteklenmelidir.
Büyükbaş hayvanlarda doğum sonrası bakım ve buzağı sağlığına özen göstermek, sürünün geleceğini doğrudan etkileyen kritik bir faktördür. Doğru besleme, hijyenik ortam ve erken hastalık müdahaleleri sayesinde buzağı kayıpları minimuma indirilebilir ve verimli bir yetiştiricilik sağlanabilir. Sağlıklı bir buzağı, çiftlik için uzun vadede kârlı bir yatırım demektir.
