Röportaj-Feyza Kaya
‘Aracı para kazanıyor, üretici emeğinin karşılığını alamıyor’
Son yıllarda ekonomide ki bozulmayla gelen zamlar hayatınızı nasıl etkiledi?
Zamlar, yem giderleri, veterinerlik giderleri, ilaç giderleri, elektrik giderleri gibi birçok kalemde zam olunca bu ağır bir yük getirmiş oldu. Şöyle ki önceden bir koyun satarak birkaç kalem giderimizi ya da birkaç çuval yem alırken artan maliyetler bu kalemleri karşılamadı ve de azalttı. Karşılamaz oldu bile diyebilirim. Gelen zamlar tabi ki de her kesimi olumsuz etkilediği gibi çiftçiyi de olumsuz etkiliyor
Tabi küçük ölçekli bizim gibi çiftçiler bu durumdan daha çok etkileniyor.
Şuan farklı bir gelir kapısı olmayan küçük ölçekli çiftçiler, artan maliyeti ya hayvanları satarak karşılamaya çalışıyor ya da tamamen işletmesini kapatıyor
Şu şartlar altında her kesimde olduğu gibi aracı olanlar para kazanırken üretici nerdeyse emeğinin karşılığını almakta zorlanıyor.
‘Emeğimiz borçlara gidiyor’
Devlet desteği alıyor musunuz? Yeterli oluyor mu?
Devletin çeşitli kalemlerde desteği oluyor ama bu destek belli güce erişmiş kişilere daha faydalı oluyor. Küçük işletme ya da maddi gücü zayıf işletmeler bu desteği almakta zorlanıyor. Şöyle ki yıllık yem ihtiyacınız 30 bin TL diyelim, bankalardan yem kredisi istediğinizde siciliniz biraz kötü ise sizden teminat istiyor. Çiftçi o teminatı bulabilse kredi almasına imkân kalmayacak. Kısacası belli bir maddi gücünüz varsa borçlanma yoluyla bazı imkânlardan faydalanmak mümkün ama maddi ve kefil ya da ipotek gösteremezseniz kendi gücünüzde yetmiyorsa borçlanma yoluyla çözüme gidiyorsunuz sonra emeğinizin karşılığında borçlara verince size tatmin edici bir ücret kalmıyor ve işletmeyi kapatmak kaçınılmaz bir son oluyor.
Yem-saman vb. ihtiyaçlarınızı rahatlıkla karşılayabiliyor musunuz?
Yem ve saman tedariki başlı başına ayrı bir olaydır. Küçük işletme kendine yetecek kadar ekip dikme, maliyeti hazır alma, maliyetini geçtiği için hazır alması daha kolaydır.
‘Bilinçli destek alma imkânımız çok zor’
Hayvanların sağlık ve bakım ihtiyaçları masraflı oluyor mu?
Yasadığımız en büyük sorun bu aslında. Bilinçli ve uzman bir destek alma imkânımız, küçük işletmeler olarak çok zor. İşletme giderlerinin, yem ve saman, yonca yani kaba yem ihtiyacından sonraki en büyük gider dilimidir sağlık bakımı. İnsanlar çok masraflı olduğu için ya kendi çözüm üretiyor ya da kulaktan duyma tedavi yöntemleri kullanıyor.
‘Üretici bu işte en az kazanan kişidir’
Hayvansal ürünlerin (süt-yağ-peynir ) üretimini yapıyor musunuz? Yapıyorsanız bunların üretimi, maliyeti kurtarıyor mu?
Hiç bir işletme müşteri edinmek ya da zorda değilse kar etmeyeceği yani maliyetini kurtarmayacağı bir fiyata vermez tabi. Satılan ürünlerin oranı çok da tatminkâr bir fiyat değildir. Üretici bu işte en az kazanan kişidir.