CHP Bursa Milletvekili ve PM Üyesi Orhan Sarıbal, Ekim 2022 tarihi itibariyle çiftçi borçlarının 275,5 milyar liraya çıktığını söylemişti. Bu borca Tarım Kredi Kooperatifine olan 15 milyar ile gübre, ilaç, yem ve mazot bayilerine olan borç ve işçilik, su gibi giderlerin borçlarının dahil olmadığını kaydeden Sarıbal, “Sadece son bir yılda çiftçi borcu 121 milyar lira arttı” dedi.
CHP’li Sarıbal, Meclis’te düzenlediği basın toplantısında, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın 2023 Yılı Merkezi Bütçe Yasa Teklifi üzerine yaptığı konuşmada tarıma ilişkin değerlendirmelerine cevap verdi.
Fuat Oktay’ın konuşmasında tarıma verdikleri desteği 20 kat arttırdığını söylediğine dikkati çeken Sarıbal, şunları söyledi:
Desteklerin karşılığı yok
“Fuat Oktay, ‘2021 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesini %106.9 arttırdık. Ek bütçeden sonra ise %35.1 arttırdık. Yani tarım desteklerini %107 artırdık’ diyor. Bir de ‘biz bütçeyi 2002’den bugüne kadar 20 kat arttırdık’ dedi, tarım destekleri bütçesini.
Tarım destekleri bütçesini arttırdığınızda bunun bir adı olmalı. Siz %106, 109 artış yaptırdınız ama bunun alımına bakmak lazım. Bir yıl önce verdiğiniz destek ile çiftçi ne alıyordu, şimdi verdiğiniz destekle çiftçi ne alıyor? Birkaç örnek vermek isterim;
2021 yılında 24 milyar destek veriyorlardı. O destekle çiftçi 3,2 milyar litre mazot alıyordu. 2022’de yaptıkları destekleme ile alınan mazot 1,8 milyar litre. Kayıp 1,4 milyar litre. Çiftçi 1,4 milyar litre daha az mazot alabildi. 2021 ile 2022 yılları arasında çiftçinin mazot alım gücü %45 düşmüş.
Gübre üzerinde değerlendirdiğimizde;
2002 ile 2022 yılları arasında alüminyum sülfat gübre fiyatları 41 kat, kalsiyum amonyum nitrat gübresi 39 kat, üre 51 kat ve DAP 40 kat artmış.
2002’de tarımsal desteklemelerin tümünü eğer ÜRE gübresine verseydik 7,2 milyon ton gübre alıyorduk. 2022’de 2,9 milyon ton gübre alınabiliyor.
2002’de 4,8 milyon ton DAP alınıyordu, 2022’de 2,5 milyon ton alınabiliyor.
Tarıma verilen desteğin ne kadar eridiğini bu rakamlar bize gösteriyor.”
Çiftçiyi getirdikleri hal
Sarıbal, son 20 yılda çiftçi borçlarının 113 kat arttığını da vurgulayarak, şöyle devam etti:
“‘Desteklemeleri 20 kat arttırdık’ diyorlar. 2002 yılında 2 milyon 680 bin resmi kayıtlı çiftçimiz vardı. Bugün 2 milyon. 680 bin çiftçi sistemden çıkmış. 35 milyon dönüm tarım alanı üretimden çıkmış. 2002 yılında 2 milyon 680 bin çiftçinin bankalara olan borcu 2,4 milyar liraydı. Ekim 2022 tarihi itibariyle çiftçinin bankalar olan borcu 275,5 milyar lira. 113 kat artmış. Kaldı ki bu borca bayilere olan borç dahil değil. Örneğin Tarım Kredi Kooperatiflerine olan 15 milyar lira bu borca dahil değil. Yem, gübre, mazot, ekipman, su, işçilik borcu yok. Sadece son bir yılda çiftçi borcu 121 milyar lira arttı.
Gübrede %400, mazotta %300, tarım ilacında %300 ile %500 artış var. Yani tarımsal girdilerde 3 kat, 4, kat, 5 kat artış var. Oktay hala %106’dan bahsediyor. Yem, gübre, mazot, ilaç artışlarına baktığımızda desteklerin alım gücü yerle bir olmuş.
Desteklemelerinizle çiftçi getirdiğiniz hal bu.”
Tarım dış ticaret açığı
Fuat Oktay’ın aynı konuşmasında ülkemizin tarımda ihracatçı olduğunu söylediğini hatırlatan Sarıbal, bunun gerçeği yansıtmadığını vurguladı. Sarıbal, “2003’ten bugüne kadar ihracat 66,3 milyar dolar. İthalat 111,7 milyar dolar. Fark eksi 45 milyar dolar. Sadece 2018’den itibaren, Tek Adam Keyfi yönetimi geldiği günden bugüne kadar toplam 202 milyar 344 milyon liralık bir ihracat yapılmış. 433 milyar 536 milyon liralık ithalat var. 231 milyar 192 milyon lira açık var. 2022 ilk 10 ayda ihracat 72 milyar 558 milyon, ithalat 184 milyar lira. Fark 111 milyar lira. 184 milyar ithalat yapacaksınız, çiftçiye 39 milyar destek vereceksiniz. Bu Cumhuriyet tarihinin ithalat rekoru. Fuat Oktay 2022 yılının ilk 10 ayında Cumhuriyet döneminin ithalat rekorunu kırmış. Buğday, pamuk, ayçiçeği, mısır… Eğer bu ürünler ithal edilmezse Türkiye iç talebini karşılamayacak durumda” diye konuştu.
