Veba hastalığı, koyunlarda ve keçilerde görülen viral bir salgın olup, insalara bulaşıcı özelliği olmayan bir hastalıktır. Yüksek ateş, göz-burun akıntıları, ülserli ağız iltihabı, mide ve bağırsaklarda enfeksiyon oluşması ya da sindirim sisteminde kanama ve yaralar oluşması sonucu ortaya çıkar. Hastalık, Kata, Pseudo-rinderpest ve Pneumonia-enteritis komplexi gibi çeşitli adlarla da anılmaktadır.
Keçilerin koyunlara göre daha hassas olduğu bu hastalık, son yıllarda Arap Yarımadası, Orta Afrika, Hindistan ve Pakistan’da daha sık görülmektedir. Yüksek oranda virüs içeren hastalık yakın temasla direkt bulaşır. Kuluçka süresi 4-6 günü bulan koyun, keçi vebası süreye bulaşmasıyla birlikte %90’nın ölümüyle sonuçlanır.
Koyun, Keçi Vebası Hastalığı Nasıl Anlaşılır?
Koyun, keçi vebası; sindirim ve solunum yolu ile bulaşır.Hayvanlarda iştahsızlık, burun akıntısı, huzursuzluk, donukluk ve solunum güçlüğü ilk belirtilerdir. Burun akıntısı çeken hayvanların solunumu pis kokmaya başlar. Koyun ve keçilerin gözlerinde çapaklanma başlar ve ishal olurlar. Hastalıklı olan hayvanların sürüye giriş yapmalarıyla diğer hayvanlara da bulaşmasına sebep olan koyun, keçi vebası bu şekilde yayılır.
Diğer adıyla PPR virüsü de dediğimiz koyun, keçi vebası, sadece bu virüsü kapan havanlardan bulaşmaz. Onların yedikleri yemden, taşındıkları araçtan ve daha önce hastalıklı bir hayvanda kullanılan aynı malzemelerden bile bulaşabilmektedir. Hastalığa kapılan hayvanların yaşı, sağlık durumu ve salgının boyutu koyun ve keçi vebası etkisini belirleyerek çoğunlukla hayvanların ölümüyle sonuçlanmasına sebep olmaktadır.
PPR spesifik aşı ile önlem alınabilecek bu hastalık sadece yılda bir kez koyun ve keçilere yapılabilir. Kırmızı et ihtiyacının karşılanması için önemli yeri olan koyun ve keçilerin üretiminin geliştirilmesi ülkemize oldukça fayda sağlayacaktır.
Koyun, Keçi Vebası Nasıl Önlenir?
İlk olarak, PPR’ın yayılmasını kontrol altına almak için PPR virusunun attenue bir suşu ile geliştirilen aşı kullanılmaktadır. Koyun, keçi vebası hastalığını denetimli aşılamayla önlememiz mümkündür. Aşılamanın uzman bir veteriner hekim tarafından yapılması daha sağlıklıdır. 1977 yılından sonra Türkiye’de ihbarı zorunlu hale gelmiş olan bu viral hastalığın, görüldüğü anda resmi makamlara bildirilmesi gerekmektedir.. Bildirim yapıldıktan sonra, bu hastalığın görüldüğü yerler karantinaya alınmalıdır. Aşılama sistemi yapılarak geçirilen koyun ve keçi vebası hastalığı, yapılan son tetkiklerden sonra olumlu gelişme olması halinde karantinaya son verilir. Türkiye’de de görülen bu hastalık ciddi anlamda ekonomik kayıplara yol açar. Hastalığın önlenmemesi durumunda tüm sürüyü etkileyip onlara bulaşmasıyla, özellikle hayvanların yaşına bağlı olarak ölümle sonuçlandığı için maddi kayıplar oluşur. Bulaşma olasılığı yüksek olan bu durumu yaşamamak için yerli koyun ve keçi üretimini artırmak daha faydalıdır.
Yasemin ARABACILAR SARIŞAN
Tarım Danışmanı