2007 ‘den beri Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Avrupa Birliği’nin (AB) aday ve potansiyel aday ülkelere mali destek sağlamak amacıyla hazırladığı Katılım Öncesi Kırsal Kalkınma Aracı (IPARD) Programı kapsamında Türkiye’nin 42 ilinin kırsal alanlarında yatırım yapan girişimcilere hibe olanakları sunuyor.  Kırsalda AB standartlarında yüksek kapasiteli tesislerin kurulumu ve ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilerek özellikle çalışma çağındaki genç nüfusun (18-40 yaş) kente göçünün önlenmesi amaçlayan TKDK geride bıraktığı 15 yılda yaklaşık 21 milyar TL yatırım tutarı olan 21 bin 247 projeye 7,9 milyar TL hibe desteği verilmiştir. 2,5 milyar TL proje ile sözleşme imzalanmış ve yatırım aşamasındadır. Bu hibe desteği ile 85 bin kişiye istihdam sağlayarak yatırımda ve üretim teşvikinde Türkiye’nin öncü kuruluşu olurken; Uyguladığı IPARD Programları ile IPARD programı uygulayan ülkeler içerisinde en başarılı olan TKDK Avrupa Komisyonu raporlarına geçerek AB ülkelerini de geride bıraktı.

TKDK’nın hibe oranlarından biraz bahsetmek gerekirse yatırımın sektörüne ve kapasitesine göre yüzde 50-80 arasında değişmektedir. Program, sektör analizleri ve sektördeki paydaşların katkıları esas alınarak hazırlandığından destekler en çok ihtiyaç duyulan sektörlere yöneltilmekte ve böylece maksimum katkı sağlanmaya hedeflemektedir.

Yatırımlarla, kırsalda AB standartlarında yüksek kapasiteli tesislerin kurulumu ve ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilerek özellikle çalışma çağındaki genç nüfusun (18-40 yaş) kente göçünün önlenmesi amaçlamaktadır.  

Hangi sektörler destekleme kapsamında?

Besi ve süt hayvancılığı, et ve yumurta tavukçuluğu, hindi, kaz ve manda yetiştiriciliği, tarım ve hayvancılık ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi, depolanması, tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği, el sanatları, arıcılık, gıda ve gıda olmayan katma değerli ürünler, kırsal turizm, yenilenebilir enerji, makine ekipman alımı, su ürünleri yetiştiriciliği sektörlerini de içine alan birçok alt dal bulunmaktadır. Örneklendirecek olursak tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliğinde aloe vera, defne, dere otu, nane, sarımsak, kimyon, karanfil, çörek otu gibi yaygın bilinen bitkilerin yanı sıra toplam 74 bitki yer alımaktadır. El sanatları kategorisinde ahşap, cam, metal, seramik, çini, çömlek, dokuma, müzik aleti yapımı, hasır, kilim, halı, yorgan, süpürge, dikiş nakış gibi 25 dal da yer almaktadır.

TKDK ile 42 il destekleme kapsamında

TKDK’nın destekleri kapsamında Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Amasya, Ankara, Ardahan, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Karaman, Kars, Kastamonu, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muş, Nevşehir, Ordu, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Uşak, Van ve Yozgat olmak üzere toplam 42 il yer almaktadır.

TKDK, geçtiğimiz günlerde Ankara’da büyük bir coşkuyla “TKDK 15. Yıl Değerlendirme Toplantısı ve Yatırımcı Buluşması” düzenledi.

Programa, Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişci, , TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Yunus Kılıç, Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Dr. Nihat Pakdil ve İbrahim Yumaklı, AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı Eleftheria Pertzinidou TKDK Başkanı Dr. Muhammed Adak ve bakanlığın üst düzey bürokratları katıldı.

TKDK`dan destek almış 15 yatırımcının da davet edildiği organizasyonda Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirisci, “Geçenlerde AB Türkiye Delegasyonu Başkan Yardımcısı ve Avrupa Birliği (AB) Tarım Komiseri ile Gölbaşı’nda IPARD çerçevesinde destek almış bir hanım kardeşimizi ziyaret ettik, çok örnek bir işletme kurmuş. Bu işletmede, tam da bizim istediğimiz gibi aile iş gücünü tamamıyla işletmeye katmış” şeklinde ifadelere yer verdi.

Kirişci, yaptığı konuşmada ayrıca; IPARD Programı sayesinde yeniden kırsala rağbette bir yükselişin söz konusu olduğuna işaret etti. Öte yandan; “IPARD Programı şu an 42 ilde faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu görülen başarılı örneklerden dolayı 81 ile yayılmasını arzu ediyorum. Önümüzdeki süreçte AB üyesi Türkiye olarak da, TKDK'nın nice kuruluş yıllarını kutlamak çok daha önemli.” değerlendirmelerinde bulundu.

Bakan Kirişci, programın sonunda TKDK tarafından desteklenen çeşitli kategorilerdeki 15 örnek yatırımcıyı plaketle ödüllendirdi.

“Yerinde üretim, yerinde istihdam, yerinde kalkınma”

Yerinde üretim, yerinde istihdam, yerinde kalkınma slagonu ile  kırsal kalkınma, izole ve nüfus yoğunluğu az olan alanlarda yaşayan halkın refahı ve yaşam kalitesinin geliştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Kırsal ve ekonomi deyince akla ilk olarak tarım ve hayvancılık faaliyetleri gelir. Bunun yanı sıra kırsal kalkınmanın içinde kültür, sanat, kırsal turizm, yenilenebilir enerji gibi diğer birçok ekonomik uğraş da yer almaktadır. Kırsal kalkınma geleneksel olarak tarım ve ormancılık gibi araziye bağlı doğal kaynakların kullanımı üzerine yoğunlaşmışken gelişen küresel üretim biçimleri ve hızla artan kentleşme, kırsal alanların gelişmesinde de yeni konseptlerin geliştirilmesine yol açmıştır. Bu durum, kırsal kesimde üretim ve istihdam odaklı desteklerin çeşitlendirilmesini ve artırılmasını zorunlu kılınmaktadır.

TKDK geride bıraktığı 15 yılda yaklaşık 21 milyar TL yatırım tutarı olan 21 bin 247 projeye 7,9 milyar TL hibe desteği verilmiştir. 2,5 milyar TL proje ile sözleşme imzalanmış ve yatırım aşamasındadır. Bu projelerle 85 bin vatandaşa istihdam imkânı sağlanmaktadır.

Kadın Yatırımcıya Pozitif Ayrımcılık

4 bin 675 kadın yatırımcıya pozitif ayrımdan faydalandırarak projelerini hayata geçirmişlerdir.

TKDK’nın kırsal kalkınma felsefesi “Yerinde üretim, yerinde istihdam, yerinde kalkınma” olarak ifade edilmektedir.

TKDK proje döngü süreci nasıl işliyor?

Yılın değişik dönemlerinde proje çağrı ilanları yayımlanarak başvuru şartları, desteklenecek sektörler ve sektörlerin uygun harcama kalemleri, başvuru tarihleri ilan edilir. Daha sonra, TKDK İl Koordinatörlükleri kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, muhtarlıklar gibi gruplara yönelik etkin bilgilendirme toplantıları düzenler ve bu toplantılarda köylerdeki yatırımcıların ayağına kadar gidilir. Salgın sürecinde özellikle çevrim içi toplantılar şeklinde bu çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu süreçlerde hazırlanan dokümanlar dağıtılmış; bu dokümanların tamamı TKDK nın resmi internet sitesinde de yayımlanmaktadır. Kuruma bizzat gelen yatırımcılara da desteklere ilişkin tüm detaylar anlatılır. “444 85 35 TKDK Yardım Masası” da hafta içi mesai saatlerinde vatandaşlara hizmet verir. Yatırım yapmayı düşünen girişimciler, proje dosyasını hazırlayarak TKDK İl Koordinatörlüğüne başvurularını yapar. Proje başvuru süreci tamamlandıktan sonra dosyalar incelemeye alınır. Projelerin sıralama puanlamasında kadın girişimci ve 18-40 yaş arası tüm girişimcilere pozitif ayrımcılık uygulanır. TKDK Proje Değerlendirme ve Seçim Komisyonu yazılı ve şeffaf AB kuralları çerçevesinde bu işlemleri tamamladıktan sonra onaylanan projeleri başvuru sahiplerine ve internet sitesinden kamuoyuna duyurulur. Ardından, proje sahipleriyle il koordinatörlükleri hibe sözleşmesi imzalanır ve yatırımcı projenin inşasına geçer.  Girişimci bu süreci tamamladıktan sonra harcamalarını ödeme talep paketi olarak TKDK’ya sunar ve hibesi ödenir. Yapımı tamamlanan projeler 5 yıl süreyle belli periyotlarla TKDK uzmanları tarafından yerinde kontrol işlemleriyle denetime tabi tutulur. Projelerin 5 yıl devam ettirilme zorunluluğu bulunmaktadır. TKDK ile hayat bulan yatırımların çarpan etkisi de dikkate alındığında, projelerin uygulaması aşamasındaki inşaat malzemeleri, makine ekipman ve bilişim malzemeleri gibi ihtiyaçların yerelden temin edilmesi illerdeki diğer sektörlere de dolaylı katkı sağlamaktadır.

Türkiye, deneyimlerini diğer ülkelerle paylaşıyor

Türkiye, IPARD Programı uygulanan ülkeler içerisinde en başarılı olarak Avrupa Komisyonu raporlarına geçmiştir. TKDK, imzaladığı iş birliği protokolleriyle deneyimlerini IPARD’ın uygulandığı diğer ülkelerle de paylaşmaktadır.